به منظور جلوگیری از ریزش خاک و تبعات منفی احتمالی ناشی از خاکبرداری ، سازه های موقتی را برای مهار خاک اجرا می کنند که به آن “سازه نگهبان” می گویند.

در بسیاری از پروژه های ساختمانی لازم است که زمین به صورتی خاکبرداری شود که جداره های آن قائم یا نزدیک به قائم باشند.

این کار ممکن است به منظور احداث زیرزمین ، کانال ، منبع آب و …. صورت گیرد.

فشار جانبی وارد بر این جداره ها ناشی از رانش خاک بر اثر وزن خود آن ونیز سربارهای احتمالی روی خاک کنار گود می باشد. این سربارها می توانند شامل خاک بالاتر از تراز افقی در لبه گود، ساختمانهای مجاور، بارهای ناشی از بهره برداری از معابر مجاور و …. باشند.

به منظور جلوگیری از ریزش خاک و تبعات منفی احتمالی ناشی از این خاکبرداری ، سازه های موقتی را برای مهار خاک اجرا می کنند که به آن “سازه نگهبان” می گویند.

اهداف اصلی ایمن سازی جداره های گود با سازه ی نگهبان عبارتند از:

1- حفظ جان انسانهای خارج و داخل گود

2- حفظ اموال خارج و داخل گود

3-فراهم آوردن شرایط امن و مطمئن برای اجرای کار

سازه نگهبان موقت را با توجه به نوع خاک،ارتفاع گود و فشار ناشی از ساختمان های مجاور می توان به شکل ها و روش هایی مانند مهارسازی،دوخت به پشت،دیواره دیافراگمی، مهار متقابل،اجرای شمع،سپرکوبی و ساخت خرپا اجرا نمود.

شمع بندی یا تنگ بستن بدنه های گود به دو روش چوبی یا فولادی انجام می شود:

1- شمع بندی چوبی: شمع چوبی عبارتست از تیرگرد یا چهار تراشی که از بالا بر الواری متکی است که خود بر بدنه ی گود (یا دیوار ساختمان مجاور)تکیه دارد. از پایین در زمین کف گود، با زاویه ای حدود 45 درجه استوار گشته است.

2-شمع بندی فولادی: در شمع بندی فولادی از تیرآن معمولی یا ناودانی (ناودانی فقط برای پشت بند) استفاده می شود. به پشت بند عمودی یک نبشی جوش شده است و شمع با زاویه ای حدود 45 درجه به وسیله نبشی به پشت بند متصل می شود.

نشیمنگاه شمع بر روی زمین،تیرآهنی یا (ناودانی)است که با میخ های قوی در زمین محکم شده است. فاصله شمع ها از یکدیگر نسبت به ارتفاع و فشار حاصل از گود تعیین می شود.

هرچه عمق گود بیشتر باشد، فاصله ی شمع ها از یکدیگر کمتر خواهد شد. در صورت نیاز، می توان از دو ردیف شمع در بالا و پایین استفاده کرد.

دیوارهای مانع: در گودبرداری هایی که زمین ریزشی دارند، گاهی ایجاد شیب، موجب کار و هزینه ی اضافی برای حمل خاک و برگشت مجدد آن بعد از احرای ساختمان می شود. در چنین مواردی می توان اقدام به ایجاد دیوارهای مانع نمود. این نوع دیوارها به شکل های گوناگون و با مصالح مختلف ساخته می شوند.

دیوارهای مانع چوبی:

این نوع دیوارها از الوارهای به عرض 20 تا 30 و ضخامت 4 تا 5 سانتی متر ساخته می شوند. بدین ترتیب که الوارها را با استفاده از چکش های مکانیکی، در اطراف محل گودبرداری می کوبند و آن را، قدری بیش تر از عمق گودبرداری، در زمین فرو می کنند. به قسمت انتهایی الوارها ورق های فولادی نوک تیز نصب می کنند تا در هنگام فرو رفتن در زمین و عبور از لایه های محکم از مقاومت کافی برخوردار بوده و فرورفتن آن ها را آسان تر کند.

دیوارهای مانع فلزی:

برای ایجاد دیوارهای مانع، گاهی اوقات به جای استفاده از تخته، از صفحات فلزی که دارای ضخامت کمتری بوده و در نتیجه بهتر در زمین فرو می روند و قدرت مقاومت آن ها نیز بیش تر است استفاده می کنند.

دیوارهای مانع فلزی با الوارهای چوبی:

این دیوارها دارای کلاف فلزی می باشند که داخل آن ها با الوارهای چوبی پر میشود و از مقاومت نسبتا خوبی برخوردار هستند.